hi đồng toàn thị xã, mặc quần đùi đen, áo may ô trắng, đầu đội mũ ca lô giấy, đứng xếp hàng, từ đầu cầu Bo. Những ông nhô sắp làm ồn ào cuộc bầu cử quốc hội đầu tiên, của nước Việt Nam độc lập. Mỗi ông, trước ngực đeo cái biểu ngữ Đi bầu là yêu nước, sau lưng đeo cái biểu ngữ Mỗi lá phiếu là một viên đạn, bắn tan thực dân Pháp. Thì ra, vàng đã đổi súng cối xay, mà vẫn chưa bắn tan giặc Pháp dựng ngày vinh quang, còn cần phải tham gia bầu cử nữa. Bầu cử ra sao, ích lợi gì, những ông nhô không biết. Chỉ cần hô hoán cho sướng miệng, và đùa giỡn. Thế thôi. Tuổi thơ gặp thời buổi cách mạng, như cá gặp nước. Nước chiều chuộng vuốt ve cá, cá quẫy lội tung tăng. Thị xã vốn nhỏ bé. Một trăm nhi đồng đã quá đủ đánh thức giấc ngủ muộn của mọi người, huống chi toàn thể nhi đồng thị xã. Cái đám nhi đồng ồn ào vô tội vạ này, tuần hành từ khu phố đệ nhất, đến khu phố đệ tam. Chúng đi qua phố khách, qua Vọng Cung, qua ngã tư Vũ Tiên, vòng trở lại, là cả thị xã náo động. Chúng tuần hành, mỗi ngày hai lần, chung quanh thị xã ròng rã nửa tháng, trước ngày bầu cử quốc hội. Tổng tuyển cử quan trọng như tổng khởi nghĩa. Trò chơi của cách mạng, luôn luôn, hấp dẫn nhi đồng.Hôm đầu tiên, bọn đầu sỏ nhi đồng, khu phố cầu Kiến Xương, tạm quên cách mạng, về Ô Mễ câu cá, bắn chim. Côn và Vũ tưởng thoát xa nổi sự ồn ào của thị xã, dù thoát xa một buổi, một ngày. Chúng nó đã lầm. Sự ồn ào ở thôn quê còn mãnh liệt hơn, thừa sức đuổi những con chích chòe véo von hót trên những cành xoan cao, và bắt loài cu gáy sợ sệt, im tiếng. Ngay cả tụi cá rô ham mồi cũng lẩn trốn dưới bùn sâu. Súng cao su vô tích sự. Cần câu vô tích sự. Cái sở thích câu cá, bắn chim của bọn thằng Vũ vất đi. Chúng nó không thể chạy thoát thời sự ồn ào của thời đại. Chẳng một ai chạy thoát. Mọi người bị lôi cuốn vào cái vòng tròn, đánh đai bởi sự ồn ào đó.Côn sẽ lầm, nó khó lòng đi xa, khó lòng xa thị xã, xa bạn bè, nếu sự mong muốn đi xa của nó được hiểu như một đoạn tuyệt hiện tại. Không ai đoạn tuyệt nổi cái hiện tại này. Nhiều kẻ đã trở về dĩ vãng, nhiều kẻ đã chạy đuổi tương lai. Tất cả đều bị thỏi nam châm đầy quyền lực của hiện tại cuốn hút. Lần thứ nhất, bọn thằng Vũ thất bại, khi tìm kiếm một nguồn vui riêng cho mình. Đã bước qua dĩ vãng. Là hết. Chỉ ngoái nhìn với nỗi tiếc thương, chứ không thể trở lại. Họa chăng là trở lại bằng van xin, trong mộng tưởng.- Lại về thị xã, chán quá!Luyến văng tục, trút hết đạn đất sét khỏi túi quần. Côn bẻ gẫy chiếc cần câu:- Ừ, lại về thị xã.Bốn thằng bạn chở nhau, trên hai chiếc xe đạp, trở về. Qua cầu Báng, chúng nó dừng xe, mua bánh chưng ăn. Bánh chưng cầu Báng ngon nhất Thái Bình. Bánh chưng gói giống hình thù bánh giò. Đó là bánh chưng cầu Báng. Ăn hai chiếc, uống nưóc chè tươi trong cái bát đàn, kể như đã ăn uống hết làng Đồng Thanh, làng có cây cầu nhỏ, mang tên cầu Báng.- Chiều nay làm gì hở, Vũ?Côn buồn bã hỏi bạn. Vũ đổ nước chè tươi rửa tay bị dính nhớp:- Làm gì? Mày muốn làm gì?- Làm cái gì khác hơn đứng dưới cột đèn hát om sòm. Dạo này, buồn ghê. Ngày trưóc, đi học mong một ngày nghỉ, bây giờ, nghỉ nhiều, đâm ra chán. Phải có trò mới lạ khác hơn hoan hô, đả đảo chứ? Giá được vào Nam Bộ, chắc đỡ buồn.Vũ nói:- Hay chiều nay chúng mình tới nhà con Thúy?Côn lắc đầu:- Một mình mày tới đó thôi. Còn tao, có lẽ tao đành tới nhà con Ngọc.Luyến và Lộc vẫn hồn nhiên. Hai đứa dời quán hàng, ra cầu Báng tia cá mương, bằng đạn đá. Khi nắng chiều bớt gay gắt, chúng nó leo lên xe, đạp về. Côn chia tay Vũ. Nó có đến nhà con Ngọc không, Vũ không biết.Chở Luyến tới cửa nhà nó, bỏ nó xuống, Vũ phóng lại nhà Thúy ngay. Khung của sổ quen thuộc, ánh đèn ngon mắt làm Vũ quên mối buồn lây với Côn. Nó bước thật chậm, cho trái tim bớt đập nhanh. Vũ đứng ngoài cửa sổ phòng Thúy, từ lúc nào. Vũ nhắm mắt, giơ hai tay bám vào hai chấn song cửa. Vũ đang thoát khỏi hiện tại, bằng giấc chiêm bao tình. Vũ nghĩ đến Côn, trong giấc chiêm bao bên song cửa sổ, nhà Thúy. Nếu, chiều nay, Côn đành tới nhà con Ngọc, nó cũng sẽ thoát khỏi hiện tại, bằng giấc chiêm bao tình. Và, nó chẳng còn thích đi xa nữa. Côn đã có tấm chăn ấm áp, ủ tâm hồn sớm biết lạnh lẽo của nó. Vũ khe khẽ gọi:- Thúy ơi!Thúy nằm yên, đọc truyện Em bé Nam Bộ. Nó biết Vũ đứng bên song cửa. Nghe tiếng nói là biết Vũ rồi. Tiếng nói của Vũ mầu nhiệm lắm. Chỉ Thúy hiểu nổi sự mầu nhiệm đó. Như, chỉ Vũ hiểu bàn tay Thúy chứa đựng cả mùa xuân.- Thúy...Con Thúy mỉm cười, giả vờ giận dỗi:- Không thèm yêu Vũ đâu.Vũ mở mắt, phân trần:- Vũ đã làm gì?Thúy nhấm nhẳn:- Sáng nay, người ta chờ hụt. Tụi nhi đồng qua đây không thèm đứng lại. Nguời ta không thấy Vũ.Vũ lẩm bẩm: Tại thằng Côn.Nó phiệu chuyện:- Sáng nay, Vũ bận về quê thăm bà nội. Vũ mua bánh chưng cầu Báng cho Thúy.Thúy vất tung cuốn sách, vùng dậy, chạy ra cửa sổ:- Đâu, đâu, bánh chưng đâu?Vũ chỉ cái xe đạp dựng ở cổng. Hai chiếc bánh chưng máng trên ghi đông. Vũ định mua về cho thằng Khoa. Trót nói dối Thúy, Vũ đành quên quà của Khoa.- Đó, bánh chưng cầu Báng đó. Chấm với đường thì ngon tuyệt cú mèo.Thúy ra lệnh:- Ra lấy đem vào đây.Vũ ngoan ngoãn ra, gỡ hai chiếc bánh chưng đem tặng Thúy. Nó đã nắm nhẹ một cánh tay Thúy:- Còn yêu Vũ không?Thúy gật đầu. Con bé nói:- Từ nay, Vũ đừng bắt Thúy chờ hụt, nhé!Vũ hứa:- Chẳng bao giờ Vũ bắt Thúy chờ hụt nữa.Như thế là mai, kia, mãi mãi, Vũ phải qua nhà Thúy, qua con phố quen thuộc, mà từng chiếc lá của hàng cây hồi thẳng tắp trên vỉa hè đã xanh thêm cho Vũ, đã vàng đi vì Vũ, đã rụng xuống, để bước chân Vũ êm ái vào lối mộng. Vũ sẽ đến với Thúy, mỗi ngày, trong tiếng động, trong nhiều tiếng động. Trong nó, trong Vũ, hoàn toàn im lặng. Nó sẽ chỉ còn nghe thấy tiếng động của trái tim nó. Tiếng động của tình yêu, cho tình yêu. Vũ sẽ quên hết mọi tiếng động, mọi ồn ào vây quanh đời sống nó, những tiếng động, những ồn ào đều đều, buồn tẻ đã hết quyến rũ nó. Bây giờ, Vũ mới hiểu tại sao Côn chán tất cả. Bởi tất cả là phù du. Bác Hồ, đôi mắt bốn đồng tử cũng phù du, cũng gây ra chán nản. Phát xít Nhật, thực dân Pháp, Tầu phù, tiếng súng Nam Bộ kháng chiến cũng phù du nốt. Tiếng động thiếu âm thanh. Nếu không ai thôi thúc nhớ, nhắc nhở đừng quên, không ai muốn nhớ lâu.Chẳng ai thôi thúc Vũ nhớ thầy Đàn, Vũ vẫn nhớ hoài. Nhớ bằng cảm xúc chân thành. Chẳng ai thôi thúc Vũ nhớ thằng Vọng, Vũ vẫn nhớ hoài. Nhớ bằng cảm xúc chân thành. Và Thuý, và Côn, và Luyến, và Lộc, rồi thằng Khoa, những người gần gũi Vũ, thân thiết Vũ, những người không cần tiếng động, mà giống hệt thỏi nam châm lớn hút mạnh tình cảm của Vũ, bắt Vũ phải níu lấy họ, và không hề làm Vũ chán nản, hay nghĩ chuyện dời xa. Yêu thương mới là vĩnh cửu. Khi đã yêu, người ta biến thành tên nô lệ của tình yêu, của người yêu. Vũ yêu Thúy, sẽ yêu suốt đời. Và mai, kia, nãi mãi, Vũ phải qua nhà Thúy, với đám nhi đồng ồn ào của thời đại ồn ào. Vì Thúy. Vũ sẽ còn đi tới đâu nữa, cũng vì Thúy.- Nhớ nhé!- Nhớ mà.- Vũ muốn dạo một vòng phố với Thúy không?- Muốn quá.- Đợi Thúy một lát.Vũ nới rộng bàn tay. Cánh tay Thúy rời khỏi bàn tay Vũ. Bàn tay Vũ trống trải, như lòng Vũ trống trải. Không bao giờ Vũ có thể xa Thúy được. Phải xa Thúy, cuộc đời Vũ mất hết ý nghĩa, và dẫu làm cái gì phi thường tới đâu, cũng chỉ để quên nỗi buồn hằn rõ dấu vết ở trái tim mình. Gần Thúy, cái gì Thúy muốn Vũ làm, Vũ đều thấy ngập tràn ý nghĩa, dù là công việc tẻ nhạt mỗi ngày, dẫn bọn nhi đồng đi hoan hô, đả đảo. Vũ xoay người, quay lưng vào song cửa, nhìn ra đường. Mùi hoa hồi, tự nhiên, không còn hăng hắc. Nó ngát thơm. Khó phân chất. Vũ vừa nhận ra một điều, những hàng cây trên vỉa hè tỉnh lỵ đều thấp, nhỏ bé, chứ không cao, lớn như những hàng cây trên vỉa hè Hà Nội. Ánh đèn điện toả xuống. Mầu lá hồi đẹp lạ lùng. Cơ hồ được tắm ánh trăng. Gió thổi nhẹ. Những chiếc lá rung rinh kỳ ảo. Vũ thực sự lạc vào chiêm bao.- Đi thôi.- Bằng xe đạp của Vũ, nhé!- Bằng gì cũng được.Thúy ngồi trước Vũ, trên cái khung xe. Bốn bàn tay cùng nắm một cái ghi đông. Vũ đạp xe. Mái tóc Thúy gần kề khuôn mặt Vũ. Hương tóc thơm tuyệt diệu. Vũ đã hít hà no nê mùi hương đó, mùi hương của tình yêu, mùi hương mà cách mạng không đủ phép tạo ra, và chiến tranh không đủ quyền nhốt lại hay hủy diệt.- Đi đâu?- Muốn đi đâu thì đi.- Lên trời nhé!- Xa lắm, Vũ ạ! Đi một vòng thị xã mình là đủ rồi, cần gì lên trời.Vũ chở Thúy ra ngã tư Vũ Tiên, rồi lên cầu Bo. Con dốc khá cao, Vũ rướn người đạp. Chiếc xe lên dốc, như con rùa bò. Đến giữa cầu, Vũ vòng lại. Gần xuống dốc, Vũ dặn Thúy:- Đừng sợ nhé!- Đi với Vũ, sợ gì.Chiếc xe trôi thật nhanh. Vũ không cần đạp. Mặc xe trôi, Vũ sát mũi vào mái tóc Thúy, ngửi mùi hương tóc. Xe đã chậm dần, Vũ hỏi:- Thúy lái được xe chứ?- Được.Vũ buông tay khỏi hai cái poa nhê, nhường Thúy cầm. Nó đặt hai bàn tay lên đôi vai Thúy. Cảm giác lâng lâng tuyệt vời. Thúy lái xe về nhà mình. Vừa tới đầu phố, Vũ bảo Thúy phanh lại. Nó xuống xe trước, Thúy xuống sau. Vũ ghếch xe bên đường.- Đi bộ một lát.- Còn chiếc xe?- Kệ nó.Hai đứa đi giữa đường, thơm mùi hoa hồi. Thúy xích gần Vũ. Vũ đưa tay khoác lên vai Thúy. Hai đứa bước thật chậm. Im lặng. Tiếng gió luồn qua lá hồi. Là hồi rung rinh dưới ánh đèn điện. Không một tiếng động nhỏ. Giấc mộng êm đềm trôi.60Sự hãi hùng chỉ xảy ra vào đêm khuya, và chỉ một số người biết. Cũng bởi thị xã bé nhỏ, nên Vencuzenđơ chẳng có bao nhiêu. Vài đêm là hết. Ai chưa bị bịt mắt dẫn tới gầm cầu Bo, thì trốn biệt tích, bán xới khỏi thị xã. Lại thêm những người ra đi. Cầu Bo không còn là nơi chứa đựng nỗi vui buồn mùa nước lũ. Nó bất động, câm nín, có đôi mắt chứng kiến. Đôi mắt mở lớn. Cảnh người chết vì đói, cảnh người chết vì người, rồi người chết vì những lý do nào nữa đây?Thị xã ồn ào náo động như thường lệ, kể từ sau ngày cách mạng mùa thu. Đám nhi đồng khuấy động đời sống thị xã, cho đến ngày tổng tuyển cử. Không chuyện gì xảy ra. Không một tên phản động phá rối bầu cử quốc hội. Bầu cử thành công. Nhi đồng tuần hành hoan hô thắng lợi bầu cử. Ở Hà Nội, ở Hải Phòng, ở những đâu đâu, bầu cử có thành công, có bị Việt gian phản động phá rối, dân thị xã Thái Bình không biết. Không nên biết. Người ta muốn quên Vencuzenđơ, như hồi Nhật đảo chính quên những người thân Tây, như hồi cách mạng mới bùng nổ quên những người thân Nhật. Nhớ là ăn ngủ không ngon. Biết là phiền phúc, lo sợ. Đời sống, thành ra, lại có gông cùm, thứ gông cùm vô hình, sẵn sàng khóa chặt số phận con người.Cách mạng chưa thay đổi gì hết, ngoại trừ thay đổi sự bình thản cố hữu của thị xã. Thay đổi chút bề mặt. Như mặt nước ao thu gợn sóng, bởi những mảnh sành ném tha lia của bọn trẻ con ham nghịch ngợm. Dường như, sau những ngày cuồng nhiệt, người ta vừa thấy nỗi hoang vu bủa quanh tương lai mình. Tại sao phải đợi giặc Pháp chiếm Thái Bình mới thái bình, kháng chiến mới thành công? Cái tại sao được nuốt rất khẽ. Cách mạng có hình phạt mới, cách giết người mới, Hình phạt của cách mạng không cho kẻ bị kết án giãi tỏ, bào chữa. Có lẽ cách mạng nào cũng giống nhau, vì không làm ra yêu thương. Cách mạng thường đem đến náo động giai đoạn, rồi khi náo động chìm lắng, thì phiền muộn giăng lưới chụp xuống đời sống. Và, đời sống khe khắt hơn, siết chặt hơn, tự lúc nào, mình chẳng biết. Mình mang cảm giác của kẻ vừa chợt tỉnh giấc mê đời. Con người chỉ hoàn toàn hạnh phúc, nếu thoát khỏi mọi ràng buộc. Mà, cách mạng không giải phóng ràng buộc, cách mạng thay thế ràng buộc cũ bằng ràng buộc mới. Rốt cuộc, con người vẫn bị nô lệ. Vẫn đau khổ. Thêm nhiều người trở thành những người thiếu quê hương, ngay trên đất quê hương mình.Bầu cử xong xuôi, thị xã, giống hệt cảnh những ngày hội tàn. Sinh hoạt cách mạng thu gọn trong phòng họp, dưới chân cột đèn. Phái đoàn chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa thương nghị với Pháp ở Đà Lạt, chủ tịch Hồ Chí Minh sang tận nước Pháp dự hội nghị Fontainebleau, không mấy quan trọng, đối với dân thị xã. Ngay cả những nhà ái quốc đắc cử vào quốc hội, trong một cuộc vận động tranh cử không đối thủ, cũng bị quên lãng, mặc dù báo chí làm rầm rộ chuyến đi của Hồ chủ tịch, và trên tường phố, khẩu hiệu mới khích động mãnh liệt: Tất cả cho cách mạng tháng tám, Bầu cử thắng lợi là cái tát đập vỡ mộng xâm lăng của thực dân Pháp.Tất cả cho cách mạng tháng tám. Còn gì nữa mà cho? Vàng cho hết rồi. Niềm tin cho hết rồi. Bây giờ, chỉ còn lo ngại trước mặt. Buôn bán ế ẩm. Thóc cao gạo kém. Nhiều gia đình đã phải nhịn ăn một bữa. Nhiều gia đình sáng cháo, chiều cơm. Đó là lý do chua xót nhất, khiến dân thị xã quên cách mạng, quên Nam Bộ kháng chiến, quên Hồ chủ tịch, quên hội nghị Fontainebleau, quên quốc hội...Vũ không quên Thúy. Làm sao có thể quên được hơi thở của đời sống mình? Chẳng cần dẫn đội nhi đồng hô hoán om sòm, Vũ vẫn qua nhà Thúy. Qua hai, ba bận, mỗi ngày. Vũ không phân vân, ngại ngùng, khi rẽ vào phố nhà Thúy, như năm xưa, như hôm xưa. Năm xưa, Vũ tưởng chừng xa vời vợi. Rồi, mọi đứa trẻ đều phải làm người lớn, đều phải có trách nhiệm. Muốn mãi mãi, hồn nhiên, vui đùa cũng không được.Vũ sẽ làm người lớn. Chưa bây giờ. Bây giờ, Vũ mới bước qua ngưỡng cửa niên thiếu vài bước, Vũ cần dừng lại để hưởng trọn vẹn mật ngọt của tuổi vừa lớn. Mật ngọt ấy, ở đôi môi Thúy, ở đôi mắt Thúy, ở trái tim Thúy, ở mái tóc Thúy, ở bàn tay Thúy. Mật ngọt ấy là xuân đời. Phải hưởng hết xuân đời cho no đầy mộng tưởng, chín vàng ước mơ, rồi bằng lòng tàn tạ với lá mùa thu.Vũ đã nằm một mình, dười giàn hoa lý sau vườn, thổi ác mô ni ca bài Chiều quê, bài Trường cũ. Buốn thoang thoảng. Nếu có bao giờ, ở nơi nào đó, Vũ cũng nằm một mình dưới giàn hoa lý, tưởng nhớ Thúy như một kỷ niệm thiết tha, chắc chắn Vũ sẽ khóc. Vũ sẽ làm bất cứ một việc gì cho Thúy, vì Thúy, để được, mãi mãi, gần Thúy, vuốt tóc Thúy mà nghe hồn mình dậy mùi hương tóc người yêu.- Anh Vũ!Thằng Khoa cắt đứt ý nghĩ tuyệt vời của Vũ. Nó hỏi:- Anh làm gì mà đần mặt ra thế?Vũ cáu:- Đi chỗ khác chơi.Khoa nói:- Em nhờ anh đi a văng xăng hộ. Chiều nay, tụi em đá với tụi trường Tầu.Vũ mỉm cười:-Em bốc anh đá cho lớp em?Khoa nháy mắt:- Thiếu Vọng ghẻ tầu, thì anh là vua ngả bàn đẹp. Anh mới tuyệt cú mèo.Khoa nói những tiếng nói của Vũ. Khoa là Vũ năm xưa. Nó gạ Vũ:- Có anh, em mới dám cộp tụi Tầu lỏi, trả thù tụi Tầu phù dạo nọ.Vũ khẽ lắc đầu:- Anh không thích đá bóng nữa. Em nhờ anh Lộc, anh Luyến là thừa sức hạ tụi nó.Khoa khoe:- Anh Luyến bắt gôn, anh Lộc đứng đờ mi. Thiếu a văng xăng.- Nhờ anh Côn.- Anh ấy bảo anh ấy chán đá bóng rồi.- Anh cũng chán luôn.- Sao thế?- Tại hết vui.- Tụi em bị thua, em sẽ giận anh.- Không thua đâu. Em chiến nhất.Vũ đứng dậy, vỗ vai em, khích lệ:- Nhất định tụi em bắt tụi Tầu lỏi mang xe bò chở trứng vịt thối.Khoa bí hửng vùng chạy. Vũ nhìn theo em, nhìn hình ảnh năm xưa của nó, rực rỡ trên sân cỏ. Nó lại ngồi xuống chỗ cũ, tiếp tục ý nghĩ tuyệt vời.Ý nghĩ trốn theo Khoa rồi. Vũ lấy xe, mở cửa, phóng lên cầu Bo. Nó dựng xe ở đầu cầu, thả bộ dọc theo hành lang, tới giữa cầu, dừng chân. Vũ nhìn nước sông Trà Lý lững lờ chảy xuôi ra biển. Bên kia sông, nắng nhảy múa trên những ngọn cây xanh. Vẫn là nắng ấy. Chỉ thiếu tiếng tu hú kéo dài thời gian, trải rộng không gian. Vũ ngước trông cái vồng cầu cao nhất, năm xưa Vũ đã biểu diễn leo qua cho Thúy xem, và ngã, trong giấc mơ êm ái. Dòng sông, cây cầu, xóm làng bên kia đã trở thành kỷ niệm, để Vũ man mác nhớ, thoang thoảng buồn. Giá đứng đây, nhớ Thúy phương trời xa, tương tư hai hàng cây hồi ở nhà Thúy, tiếc nuối những đêm hai đứa khoác vai nhau đi giữa con đường thơm, nghe gió thầm thì luồn qua lá hồi rung rinh kỳ ảo, Vũ sẽ khóc. Nước mắt Vũ sẽ rơi xuống sông. Sông chở giùm nước mắt của Vũ cho Thúy, như sông đã chở nước nguồn cho biển.Vũ sợ phải khóc. Không, không bao giờ có chuyện ngăn cách, chia ly. Đời sống mãi mãi thế này. Đời sống êm đềm với mộng ước thấp nhỏ như những cây hồi, trên vỉa hè thị xã. Nếu dời bỏ khung trời quen thuộc này, Vũ sẽ hết sung sướng. Hạnh phúc của Vũ đã có sẵn ở đây, chẳng cần đi đâu xa hơn.Tự nhiên, Vũ lẩm nhẩm lạy trời đừng bắt những người thân yêu của Vũ xa Vũ. Và, Vũ bước nhanh trở lại đầu cầu. Nó leo lên xe, đạp nhanh về con phố có hàng cây hồi, mùi thơm lạ lùng, không hăng hắc giống mùi thơm của những cây hồi ở phố khác. Dưới ánh nắng chiều, chắc lá hồi cũng đẹp lắm.