Trong gian đình tạ giữa vườn, tiểu thư Luxia Elzonovxka đang ngồi bên bàn cùng cô gia sư, chăm chú lắng nghe bài giảng văn học. Xtefchia giảng một cách sinh động về những thời kỳ huy hoàng nhất trong lịch sử văn học viết ở Ba Lan, cô đọc những trích đoạn hay nhất từ những kiệt tác của các thi sĩ trứ danh. Lời giảng nhiệt tình của cô đã cuốn hút tâm hồn cô học trò trẻ tuổi. - Này, Luxia, hình như em chưa bao giờ học văn học của nước ta thì phải? - Xtefchia hỏi, nhận thấy sự háo hức của cô bé. - Có chứ, cũng có chút gì đó, nhưng ít lắm - Luxia đáp. - Cô giáo trước cô, cô Klara bảo rằng trong giới chúng ta cần biết nhiều ngoại ngữ, hiểu biết văn học nước ngoài, còn văn học Ba Lan thì cô ấy nói chẳng ích gì cho em cả. - Cô Klara có phải người Ba Lan không? - Vâng, nhưng cô ấy là một nữ quý tộc cỡ lớn, thấm nhuần quan điểm của giới em. - Thế những quan điểm ấy là thế nào? - Em không rõ có thể giải thích cho cô được không, nhưng em nghĩ rằng, có nhẽ chúng dựa trên... Nhưng thôi, em không biết nói thế nào. - Để tôi giúp em nhé. Những quan điểm ấy dựa trên nguyên tắc phải tôn trọng tất cả những gì là của Pháp, của Đức - nói tóm lại: của ngoại, chứ không phải của chúng ta, của Ba Lan. Đúng không? - Sao cô hiểu rõ thế ạ? - Tôi đoán được chứ. Nhưng mẹ em có nghĩ thế không? - Dĩ nhiên rồi! Mẹ em chẳng đọc sách nào của Ba Lan cả, mẹ trò chuyện với em bằng tiếng Pháp, mẹ em chỉ tin tưởng ở ngoại quốc thôi. - Còn ông em - Xtefchia hỏi. - Ồ, ông em hoàn toàn ngược lại. Về chuyện ấy, bao giờ ông với mẹ em cũng mâu thuẫn nhau. Ông bảo quên dân tộc mình là một điều hổ thẹn, ai cũng cần phải hết sức yêu quý và tôn trọng hết thảy những gì của dân tộc mình. Nhưng những lý lẽ ấy không thuyêt phục nổi mẹ em. - Ông em quả là một người đáng kính. - Cô cũng yêu ông em chứ? - Tôi tôn kính ông và tin vào trí tuệ minh mẫn của ông. - Ông cũng mến cô lắm. Nhưng... cả anh Valđy ( cách gọi âu yếm Valdemar ) cũng cùng quan điểm với ông, vậy sao cô không thích anh ấy? - Kìa, Luxia, ông Valđemar thì can hệ gì đến tôi? Luxia bật cười, đáp: - Cô không biết chứ, mẹ em vớí anh Valđy ấy mà, suốt đời cãi nhau. Giờ lại thêm cô nữa. Tội nghiệp anh Valđy! - Ta học nốt đã nào - Xtefchia cắt ngang - Em còn phải viết một bài luận nữa. Luxia quàng tay quanh cổ cô giáo, âm yếm nằn nỉ: - Để đến mai nhé, cô thân yêu của em! Hôm nay em chẳng viết được đâu, em biết lắm! Cô đã gợi lòng say mê văn học đến nỗi em chẳng thể nghĩ tới chuyện gì khác nữa. Cô phải đưa cho em đọc một tác phẩm gì của nước ta, cô nhé! những bức thư của Đức với Pháp em nhét tận đáy tủ, cho bọn nhậy cắn! - Luxia! Đâu thể chuyển từ cực này sang cực khác thế. Ngay cả các nhà văn nước ngoài em cũng cần am hiểu tường tận hơn. - Nhưng trước hết phải là các văn sĩ nước ta, phải không cô? Hôm nay, em sẽ nói chuyện này với ông em và anh Valđy, chắc cả hai người sẽ vui lắm đấy. Anh Valđy lúc nào cũng gọi em là vẹt con... Hễ đặt chân tới là anh hỏi ngay: " Này, vẹt con, học được gì mới đấy? " Mẹ em liền cau mặt, còn cô Klara thì mỉm cười ngọt ngào mà bảo,: " Vous plaisantez monsieur le comte (Tiếng Pháp: Ngài cứ nói đùa mãi thôi, ngài bá tước ). Chả là cô giáo thường gọi anh ấy là bá tước mà. Anh Valđy đáp, vẻ lịch thiệp nhưng bực bội: " Tôi không thích một comte nào hết, cô làm ơn nhớ hộ điều đó! " - Thế cô Klara bảo sao? - Cô ấy phật ý. Cô bảo em: " Votre cousin est détestable. Il n'est pas sage! " ( Ông anh họ của cô thật đáng ghét quá! Thật chẳng biết điều chút nào! ). Rồi suốt hàng mấy ngày liền cô ấy không thèm nhìn mặt anh Valđy. Nhưng rồi đâu lại vẫn đấy, lại vẫn monsieur le comte, để anh Valđy lại nhắc, cứ thế mãi! - Có lẽ ông Mikhôrôvxki coi việc trêu chọc gia sư là một môn thể thao - Xtefchia thốt lên, vẻ chê trách. - Làm gì có chuyện ấy! Anh Valđy ghét cô Klara, nhưng cô ấy lại phải lòng anh ấy mới chết chứ! Cô Klara là một gái già song cứ nghĩ mình cao giá. Hễ thấy anh Valđy đến là cô ấy lại chải tóc, đánh phấn, nhiều đến nỗi phấn rơi đầy váy áo. Anh Valđy cứ diễu cô ấy mãi. Một lần, đến lúc ăn trưa, cô ấy đánh phấn nhiều ơi là nhiều, rồi kể chuyện cùng em đi thăm quan cối xay bột chạy bằng tuabin. Hôm ấy, hình như đang bực chuyện gì, anh Valđy nói luôn không cần nghĩ:" Chuyện ấy cứ nhìn cô cũng thấy " - " Tại sao? " - cô ấy hỏi - " Thì cả người cô đang đầy bột đấy thôi " Lần ấy cô giáo giận anh ấy suốt cả tuần. Xtefchia nhún vai, giúp Luxia thu xếp sách vở, thầm nghĩ đến số kiếp đáng buồn của người nữ gia sư - lại là một cô gái nhỡ thì quá lứa. Cô đã nghe biết bao chuyện về cô Klara, ai cũng thoả sức giễu cợt cô ấy. Biết đâu, một ngày kia họ cũng lại sẽ giễu cợt cô, dẫu cô chưa già. Luxia vẫn khoan thai nói tiếp, mái tóc sáng lắc lư: - Cô biết không, em muốn đến một lúc nào thử yêu xem sao! Ắt là phải thích lắm. Nhưng biết yêu ai? Ở Xuôđkôvxe chẳng có ai để mà chọn. Trừ ông Kxavery. Ha! Ha! Ông ấy có cái đầu hói bóng và gọi em là " bé của bác ". Em chẳng thích thế chút nào. Ở trang Ogiarôvô có bá tước Trextka, nhưng em chẳng thể yêu ông ấy nổi, mặt ông ấy thộn lắm. Vả lại ông ấy đang muốn ve vãn tiểu thư Rita kia. Ôi! Hẳn em sẻ phải lòng anh Valđy đến điên mất, nhưng anh ấy lại là con bác em. Anh ấy điển trai lại lịch sự, nhưng hơi nghiêm, nhiều khi chỉ tỏ vẻ thôi! - Kìa Luxia, em chớ nghĩ đến chuyện đó - Xtefchia chen ngang - Em còn quá trẻ. Rồi sẽ đến lúc. Càng muộn càng hay. - Cô nói vậy, bởi chính cô gặp bao buồn phiền vì chuyện ấy đấy thôi. - Sao em biết? - Mẹ em bảo. Xtefchia lắc đầu. - Mẹ em nhiều khi chuyện gì cũng nói với em, đôi khi lại chẳng nói gì hết. Nhưng trong chuyện ấy có gì là xấu nào? Không phải bao giờ kết cục cũng đáng buồn như thế, mà thường người ta được đón nhận biết bao vui sướng. - Thế ra em đã biết điều đó kia đấy? - Xtefchia hỏi, cô chợt thấy thú vị - Đọc biết bao tiểu thuyết Pháp, em hiểu tình yêu nghĩa là gì, nhưng chưa bao giờ em thử yêu. Có lần em hỏi anh Valđy khi yêu anh ấy thấy thế nào - bởi anh ấy thì chắc có kinh nghiệm rồi. - Thế anh ấy bảo sao? Luxia phẩy tay - Ôi, anh Valđy lúc nào cũng chỉ đùa. Anh ấy bảo em: " Yêu nhau giống y như làm bài tập số học ấy mà! " - bởi anh ấy biết em ghét nhất môn tính. Cô cũng có thể nói cho em nghe nhưng chắc cô không nói. Em đành phải chờ thực tiễn cá nhân mang lại vậy. - Có điều đừng bận tâm trong khi chờ đợi đấy. Tôi nhắc lại: hãy còn quá sớm! Luxia như sực nhớ ra điều gì, và với vẻ mặt vui vẻ, cô gái thì thào: - Em biết rồi! Em sẽ yêu, mà chẳng lâu nữa đâu, một hai tuần nữa là cùng. Anh Valđy bảo sẽ có một anh chàng tới đây thực tập. Anh ấy có mấy người thực tập tại Guenbôvitre, con nhà khá giả. Anh chàng sẽ đến đây hình như cũng xuất thân từ gia đình tốt, họ chẳng trả tiền mà anh ấy cũng không. Chàng ta sẽ ở trong toà biệt trang, nhưng sẽ ăn cùng chúng ta. Bá tước S. cũng muốn đến đây nhưng hình như ông ta là một gã rất điệu đàng kênh kiệu nên anh Valđy từ chối. - Anh chàng này biết đâu lại chẳng hợp ý em? - Xtefchia nói, đấu óc nghĩ chuyện khác. - Phải rồi! Nhưng nếu anh ta xinh trai, thì em sẽ yêu! Đúng lúc ấy, một gã hầu phòng trẻ tuổi bước vào đình tạ trang trọng cất tiếng: - Bà mời vào bàn. Rồi không đợi lệnh, gã ôm sách vở, mang về lâu đài với vẻ hết sức kính cẩn. Mội người đã tề tựu đông đủ trong phòng ăn bài trí trang nhã, trần làm bằng gỗ hồng sắc. Phu nhân Elzônôvxka đang ngồi trên ghế đợi con gái. Tay bà đang vò vò chiếc khăn ăn, vẻ mặt hơi cáu kỉnh. Môi bà mấp máy như nhăn, một bên lông mày chợt nhẫy lên, điều mà ở bà bao giờ cũng biểu thị sự không vừa ý. Ông Machây Mikhôrôvxki, một cụ già tám mươi tuổi, ngồi cạnh phu nhận. Người cụ gày gò và hơi còng, gây cho người ta ấn tượng dễ mến bởi nét mặt thông thái hơi tái,điểm hàng ria bạc và đôi mắt xám hiền từ. Vẻ mặt cụ nom từa tựa mặt hoàng đế Fhranchisk Juzef và gây cho mọi người một vẻ đáng tin kỳ lạ. Với nụ cười khoan hậu, cụ được lòng cảm mến của mọi người, dường như cụ muốn bảo: " Hãy kính trọng và yêu tôi! " Lúc này ngồi nghe cháu trai nói, cụ cân nhắc từng lời của anh. Cụ thấy nơi anh sự tái sinh của chính mình - tuổi trẻ. Tựa vào lưng dựa rất cao của chiếc ghế, Valđemar đang cáu kỉnh, hàng lông mày chau lại, đang chứng minh điều gì đó, khiến phu nhân Elzôvovxka bực mình. Người thứ tư bên bàn là ông Kxavery, một ông lão hưu trí hói trán, một người phàm ăn. Thấy đại công tử không ngồi ông đành đứng, vẻ mặt khổ sở. Câu chuyện giữa Valđemar và bà cô không khiến ông quan tâm, mắt ông như đang ngấu nghiến liễn xúp đặt trên chiếc bàn nhỏ cận kề đang toả lên mùi thơm của món xúp à la reine ( Nữ hoàng ). Ông lo ngại liếc mắt nhìn nam tước phu nhân rồi lại nhìn gã hầu bàn mặ áo frắc. Gã này cũng đang chờ lệnh bà chủ cho múc xúp ra đĩa. Rốt cuộc Xtefchia và Luxia cũng bước vào. Phu nhân Iđalia đưa mắt nhìn sang Valđemar, ra hiệu đã đến lúc chấm dứt trò chuyện. Nhưng tự đại công tử cũng đã im lặng. Anh nhanh nhẹn bước đến chỗ các tiểu thư, hôn Luxia, cúi chào Xtefchia với vẻ lịch thiệp lão luyện. Trên môi anh chợt hiện ngay một nụ cười mai mỉa. - Sau một bài thơ đẹp như rừng hoa, chúng ta lại gặp mặt nhau trong một bữa trưa thiếu thi vị nhường này. Điều đó không làm cô phiền lòng sao? - anh hỏi. Xtefchia đỏ mặt. Những lời nói của anh ta ngay tức khắc đã làm tắt lụi niềm vui của cô. - Tôi không nghĩ về chuyện đó - cô lạnh lùng đáp. - Đáng tiếc! Tôi đang ngờ không rõ có được gặp cô không. Ở trong rừng, một gã ma sói may mắn nào đó rất có thể bắt cô đi, nuốt chửng cô hoặc mang về hang ổ bờ bụi của gã. Tôi rất hân hoan khi thấy cô thoát thân. - Anh Valđy, thế ra sáng nay anh cùng cô Xtefchia vào rừng đó sao? - Luxia hỏi Phu nhân ELzonovxka nheo mắt lại nhìn Xtefchia, rồi với cái bĩu môi thích ứng bà lại cúi nhìn xuống đĩa. Thấy vẻ khó chịu trên mặt Xtefchia, Valđemar đưa mắt nhìn liếc nhanh Luxia rồi trả lời hết sức thoải mái: - Khi đi ngang qua rừng, anh thấy cô Xtefchia đi dạo. Xtefchia chợt cảm thấy biết ơn anh ta. Một gia nhân mang liễn xúp đi quanh bàn múc ra đĩa. Mọi người im lặng dùng xúp. Nơi đây, những bữa trưa im lặng thế này thật hiếm hoi, nên chúng thường nặng nề như một đám mây giông chứa mưa đá. Xtefchia nhận ra rằng đám mây ấy hôm nay cũng đang treo lơ lửng trên bàn ăn. Ngồi yên không nói lời nào, phu nhân Iđalia nom như người đang nuốt phải gậy. Vẻ cứng nhắc và lạnh nhạt toát ra từ mặt bà cũng khiến cả cụ Machây như bị lạnh giá theo. Cụ muốn làm mọi người vui lên, thỉnh thoảng lại thốt ra vài câu, nhưng chuyện trò không ăn nhập vào nhau. Sự phật ý của bà chủ nhà khiến mọi người cảm thấy nặng nề. Đến ông Kvaxery cũng lo ngại nhìn nam tước phu nhân, tuy không chịu để mất sự ngon miệng. Riêng đại công tử vẫn xử sự thoải mái, tuy cũng im lặng. Anh uống tới hai ly rượu mạnh. Sau món xúp, hầu bàn phải thường xuyên rót thêm rượu vang Bồ Đào Nha vào ly anh, đâm ngạc nhiên vì thấy công tử hôm nay có vẻ khác thường. Sau món thịt, Valđemar lại uống rất nhiều rượu vang Burgunddi. Nhưng nỗi ngạc nhiên của người gia nhân càng tăng thêm khi người ta mang món măng tây ra. Thường ngày đại công tử không ưu món này, nhưng hôm nay anh bảo lấy thêm đến hai lần. Phu nhân Elzônôvxka nhìn anh với vẻ mặt của một sinh linh cao cấp hơn, không chọn được món ăn nào vừa miệng. Bà xem hành động của anh là không lịch sự, không thể chấp nhận nổi trong giới quý tộc. Nỗi bực bội của bà chợt tìm được lối thoát, bà không thể kìm nổi nữa. Không ngước mắt lên, bà thốt lên bằng tiếng Pháp, giọng hơi rin rít, kéo dài ra: - Tôi không hiểu sao lại có thể lấy thức ăn hai lần liền từ cùng một đĩa. Người ta chỉ lấy một lần, với số lượng đủ để thoả mãn sự ngon miệng của bản thân thôi. Cụ Machây nhìn con gái với vẻ chê trách. Cụ không thể hiểu được sự cáu kỉnh, có thể đẩy người ta tới chỗ thiếu lịch sự. Nhưng Valđemar không hề thấy xấu hổ, ngược lại, chuyện ấy hình như còn khiến anh thú vị. Anh liếc nhìn bà cô ruột vẻ ác ý, ngó Xtefchia vẻ láu lỉnh, rồi mỉm cười gọi người hầu bàn: - Này Jaxenty! Đưa tôi xin thêm ít măng tây nữa đây! Phu nhân Iđalia nghẹn lời. Lần này cụ Machây lại nhìn cháu trai trách móc. Xtefchia và Luxia cố nhịn cuời, chỉ những rung động của khoé môi Xtefchia biểu lộ rằng cảnh tượng này khiến cô thấy buồn cười. Song Valđemar cũng nhận ra điều đó. Công tử nói chuyện vui với ông Kxavery: - Tôi xin mời ông sang Guenbôvitre suốt mùa hè, được chứ ạ? Ông sẽ có tất cả những gì ông thích. Ngày nào cũng món xúp à la reine, măng tây - tôi mê món măng tây này vô cùng, ngày nào cũng sẽ đánh cờ, cũng có hoạ báo. Thậm chí, theo ý ông, tôi sẽ bố trí cả đèn màu mà ông thích. Sao, ông đồng ý chứ? Ông Kxavery rút từ chiếc túi sâu thẳm của chiếc áo xurđut ra một chiếc khăn mùi xoa to, kỹ càng lau sạch chiếc trán hói, rồi mới đáp: - Ngài thì cần gì đến tôi, thưa đại nhân? Tôi cứ ở trang Xuôđkôvxe này thôi. - Ở Xuôđkôvxe sẽ có người khác...trẻ hơn. Ông không biết cách giải trí cho các bà! Ông không biết đấy thôi, đó là cả vấn đề năng lực đấy. Hai chúng ta, các món đồ của chủ nghĩa độc thân, hãy nương tựa vào nhau ở Guenbôvitre thôi. Còn ở đây cô tôi mong muốn có người vui vẻ hơn. Phu nhân Iđalia nhún vai - Làm ơn đừng để ý những ý thích nhất thời của cá nhân dính dáng đến tôi - bà nói chua ngoa. Valđemar trân trọng cúi đầu. - Cháu xin lĩnh ý, thưa cô thân mến. Rồi anh nói với Xtefchia: - Xin cô hãy phán quyết, xin cô hãy biểu quyết xem ông Kxavery nên ở lại Xuôđkôvxe hay tôi nên đưa ông ấy sang bên Guenbôvitre? - Ý kiến của tôi là thừa - Xtefchia hơi bực đáp. Valđemar chĩa vào cô đôi mắt xám tinh anh, với vẻ quỷ quái anh lắc đầu, kêu lên với vẻ ta thán vờ vĩnh: - Tuyệt vọng! Tôi không có duyên với cô thật rồi! Mỗi bước mỗi vấp! Cô thật phũ phàng với tôi. Luxia! Sao em không khuyên cô Xtefchia thương anh một chút? Nhẽ ra em phải giúp anh mới phải chứ! Cô bé liếc mẹ rồi cúi đầu. Hẳn cô định nói gì đó. nhưng vẻ nghiêm khắc của mẹ khiến em không dám. Lúc ấy, cụ Machây lên tiếng, muốn lái câu chuyện sang hướng khác: - Anh sẽ ngủ lại đêm chứ, Valđy? - Lạy Chúa che chở! Để làm gì ạ? Cháu định dặn Klet mấy việc nữa rồi đi về. Anh liếc nhìn Xtefchia rồi nói thêm: - Trừ khi cô Xtefchia muốn cháu ở lại làm bạn đánh tenix thì không kể. Nếu thế, hôm nay cháu sẽ tạm quên trang Guenbôvitre và.... - Valđy, xin anh đừng đùa nữa - Cụ Machây ngắt lời, vẽ  không hài lòng. - Cháu đâu có đùa! Tiểu thư Xtefchia có thể khiến cháu ở lại đây. Nào, xin được nghe... lời phán xét của cô! Và anh cúi đầu mắt táo tợn ngó Xtefchia chăm chăm. - Xin được nghe lời phán xét - Anh nhắc lại. Máu phản kháng trong người Xtefchia như sôi hết cả lên. Cô muốn ném ngay chiếc khăn ăn hoặc chiếc đĩa này vào mặt nhà quý tộc kia biết bao! Cô ngước đôi mắt đầy giận dữ lên nhìn anh ta, đáp: - Tôi đã thưa với ông, tôi không hay chơi tennix và một lần nữa, tôi xin nhắc lại. - Ôi! Vậy tôi sẽ làm được thầy của cô. Xin cam đoan kết quả sẽ cực kỳ tốt đẹp. - Cảm ơn ân huệ của ông! - Cô giận dữ thốt ra. Nhưng Valđemar vẫn nói tiếp: - Chuỗi cườm thật hợp với khuôn mặt cô biết chừng nào! Nom chúng mới ngon lành sao, cứ như những trái anh đào chín mọng ấy. Giá như làm con chim sẻ, tôi sẽ rỉa từng trái một, không để cô xua đuổi đâu. Còn bây giờ thì đành chịu nuốt nước bọt thèm thôi. Xtefchia tái mặt, cắn chặt môi, và sau khi ném cho Valđemar một ánh mắt lạnh lẽo giá băng, cô cúi mặt xuống. Bữa ăn kết thúc. Nam tước phu nhân đứng dậy, chẳng nhìn ai, bước nhanh ra khỏi phòng. Ở trang Xuôđkôvxe này, khi ăn xong người ta không cảm ơn nhau. Đã quen thể rồi. Thói quen đó khiến Xtefchia thấy áy náy, bao giờ cô cũng cúi mình chào chung mọi người. Phu nhân Iđalia thường không đáp lễ cái chào đó, còn cụ Machây bao giờ cũng đưa tay cho Xtefchia, điều đó khiến cô đâm khó xử trong quan hệ với phu nhân Iđalia. Để chọc tức bà, đồng thời cũng vì thích thú riêng, đại công tử cũng chìa tay cho Xtefchia, anh biết rằng chuyện đó sẽ làm cô thêm bực mình. Nhưng hôm nay, muốn tránh phải cảm ơn, Xtefchia đứng lên trước cả nam tước phu nhân, rồi sau khi lễ phép gập đầu với cụ Machây, cô bước về phía cửa. Valđemar nhanh nhẹn đứng chắn đường cô, anh chìa tay cho cô và bảo: - Cảm ơn cô đã cho phép được hân hạnh vis- à - vis. ( Tiếng Pháp: được đối diện với cô ) Xtefchia bước lui và không thèm đưa tay cho anh ta, cô bước ngang qua, thậm chí không nhìn mặt anh. Chàng đại quý tộc trẻ tuổi nhìn Xtefchia kinh ngạc. Khi cô đã khuất sau cửa, anh liền giật giật hàng ria mép đẹp đẽ màu vàng sáng, không nói lời nào, bước sang phòng làm việc. Ngồi xuống chiếc ghế bành đặt bên bàn giấy, anh rút trong túi ra hộp xì gà đắt tiền, lấy một điếu châm lửa với vẻ hết sức tập trung, trán nhăn lại. Đôi môi đầy đặn tươi màu, giàu vẻ nhục cảm hơi bĩu ra, bập bập từ điếu xì gà những làn khói xanh. Công tử nhíu mày ngồi mãi, đôi mắt xám ánh lên vẻ tập trung suy tư. Lấp láy trong đó những ánh lửa dữ dội. Lát sau, công tử khẽ cử động, thọc cả hai tay vào túi, gác chân chữ ngũ, tựa người thoải mái ra ghế bành, rồi nói to thành tiếng mà không rút điếu xì gà ra khỏi miệng: - Thế là vô tình chung cô ta quạng cho mình một đấm vào mõm. Rồi như thích thú với những lời vừa thốt ra, công tử lại thì thầm: " Một cô gái cực kỳ đây! Nóng nẩy quá chừng!... "