Chưa đến hoàng hôn nhưng cũng sắp hoàng hôn.Bóng mặt trời tuy đã sụp xuống rồi, nhưng mặt đất hãy còn hơi hơi nóng, nhữngviên đá nhỏ bên đường bốc tới nghe hãy hừng hừng.Đó là khí trời ngày hạ.Phía trước, dưới một bóng mát của tàng cây lớn, một người thiếu phụ tiều tụy,rách rưới, tay dắt đứa con nhỏ, lưng đai đứa nhỏ hơn đang cúi đầu cóm róm xin ăn vớikhách qua đường…Quách Đại Lộ đi ngay lại, hắn móc một số bạc vụn nhỏ bỏ vào cái rổ con củangười thiếu phụ.Đó là hành động tự nhiên của hắn, bất cứ nơi nào, bất cứ hắn đi với ai hay mộtmình cũng thế, cứ gặp hành khất là hắn không khi nào đắn đo, dầu hắn chỉ còn ít bạclẻ để chi dụng, hắn cũng không ngần ngại cho luôn.Có nhiều người cũng khá rộng rãi, nhưng khi cho hành khất thì họ vẫn xem người,vì theo họ, phải cho những người đáng cho, chứ không để lầm những người giả đò đểlàm giàu bằng cách xin ăn.Quách Đại Lộ không bài bác lý lẽ đó.Nhưng riêng hắn, hắn nghĩ khác.Bất cứ người nào, cho dù mạnh khỏe nhưng vì lười, hoặc vì muốn sống lừa thiênhạ, hoặc hắn biết rõ người đó đang giàu nhờ vào nghề “ăn xin”, hắn vẫn không hề suytính.Theo hắn, bất cứ người nào, khi ngửa tay xin người khác, hành động đó, đối vớisố tiền bố thí cũng đã xứng đáng lắm rồi.Có người xin là hắn cứ cho, ai hiểu sao cũng mặc.Hắn không để bị lừa trân tráo, nhưng khi lỡ bị lừa, hắn cũng chẳng than phiền,huống hồ gì người ta ngửa tay xin là hắn cứ cho.Yến Thất đứng nhìn chồng, mắt nàng thật dịu dàng, đồng tình và ngưỡng mộ.Nàng chợt thấy hãnh diện có người chồng như thế.Nàng không thích lối bố thí có tính cách quảng cáo cho mình.Cò nhiều người gặp hành khách rên rỉ van xin, họ đã chẳng những không cho mànhiều lúc còn nạt nộ bằng đủ mọi danh từ khắc bạc.Nhưng, cũng những con người ấy, mỗi khi có những cuộc lạc quyên linh đình, họkhông cần biết số tiền lạc quyên ấy có tới tay nạn nhân hay không, họ vẫn vung taycho không tiếc, tới tay nạn nhân hay không, họ đâu có cần, vì họ bố thí cốt để muadanh chứ đâu phải vì người bị nạn.Những kẻ đứng ra làm cuộc lạc quyên mệnh danh là từ thiện cũng không phảihoàn toàn vụ lợi, nhưng “năm con bảy cháu”, số lạc quyên đến tay nạn nhân nhiều lắmcũng chỉ được một phần mười, còn lại bao nhiêu thì là… chia chác.Yến Thất không phản đối những cuộc lạc quyên có tính cách rộng lớn, gặp khi cótiền, nàng cũng sẵn lòng phụ vào đó một tay, nhưng nàng xem đó là thứ yếu, nàngtrọng nhất là cho người trực tiếp.Nàng biết chuyện lớn lao kia cũng là chuyện cần, nhưng nàng cũng biết cái tínhchất lừa đảo không tránh khỏi của nó.Không phải bây giờ, không phải “mèo khen mèo dài đuôi”, từ trước cũng thế,nàng rất bằng lòng hành động của Quách Đại Lộ.Người thiếu phụ lí nhí mấy lời cảm tạ, nhưng khi sửa soạn cho số bạc vào túi,người đàn bà vô ý ngẩng mặt lên và vụt khựng lại trợn trừng khi thấy Quách Đại Lộ.Gương mặt xanh xao của thiếu phụ chợt như co rút lại.Đôi mắt thất thần mệt mỏi của người thiếu phụ như muốn lồi hẳn ra ngoài, y nhưbị người thọc một mũi dao vào tận trái tim.Mỗi khi cho tiền hành khất, Quách Đại Lộ luôn luôn gởi theo một nụ cười an ủi,đồng tình, nhưng lần này, nụ cười chưa nở trọn là đã tắt ngay.Hắn nhìn trân trối người thiếu phụ và buột miệng kêu lên:- Cô… sao nàng lại đến thế này?...Người thiếu phụ dùng hai tay che mặt, giọng nói lạc hẳn:- Đi đi, anh đi đi, tôi không có quen.Giọng của Quách Đại Lộ như đầy chua xót:- Nhưng tại làm sao cô lại đến nỗi này?Người thiếu phụ vẫn cứ khoát tay:- Chuyện của tôi không quan hệ đến anh.Hình như nàng cố kềm giữ, nhưng toàn thân cứ lẩy bẩy như ngọn đèn trước gió…Quách Đại Lộ nhìn hai đứa bé mũi giải lòng thòng, hắn hỏi thật dịu:- Hai đứa bé này là con của cô với hắn đây phải không? Hắn đâu?Người thiếu phụ bưng mặt khóc:- Hắn lừa tôi, hắn lấy hết tư trang và tiền bạc của tôi rồi hắn bỏ đi… hắn để lạicho tôi hai cục nợ này…Càng nói, hình như càng động mối thương tâm, người thiếu phụ gào lên:- Trời ơi là trời…. Tại làm sao tôi phải khổ như thế này… tại làm sao…Khọng ai có thể thay nàng giải đáp, chỉ có mỗi mình nàng hiểu rõ và tự giải đáplấy thôi.Phải chăng cái bi thảm mà nàng đang chịu là do chính nàng mang lại?Quách Đại Lộ thở dài, hắn cũng không biết phải nói làm sao.Yến Thất chậm chậm nhẹ bước lại gần nắm chặt lấy tay chồng, nàng muốn chochồng biết rằng bất luận trong trường hợp nào, nàng cũng vẫn đứng bên chàng, tuyệtđối tín nhiệm chàng mà không hề có ý nghĩ nào sai quấy.Không gì cảm kích bằng một người vợ hoàn toàn hiểu rõ lòng mình, hoàn toàn tínnhiệm nơi mình…Có đôi khi, trong một trường hợp không thể biện phân, tự người chồng đã làm chomình mất đi phần tín nhiệm, nhưng đó là lỗi ở người chồng, đối với người vợ, muốnbảo toàn hạnh phúc là đừng bao giờ cho chồng biết là mình không còn tín nhiệm, vìthái độ đó càng làm cho người đàn ông lún xuống nhiều hơn.Nhất là sự cảm thông, không ai hiểu vợ hơn chồng và ngược lại, nếu mất đi phầnđó hay cố tình không chịu hiểu, khoảng cách tình cảm vợ chồng ngày một xa thêm…Yến Thất quả là một người đàn bà biết nắm hạnh phúc trong tay, dầu nàng biếtkhông ai có thể giữ cho toàn vẹn.Chính cái đó đã làm cho người đàn ông cảm kích.Quách Đại Lộ nhìn Yến Thất và do dự hỏi:- Em biết nàng là ai rồi chứ?Yến Thất gật gật đầu.Người đàn bà đối với người yêu của mình, cảm giác của họ luôn luôn bén nhạyvô cùng, người ta gọi đó là giác quan thứ sáu.Nàng đã phảng phất thấy rằng người đàn bà khốn khổ kia với chồng mình có mốiquan hệ không phải tầm thường.Và khi nghe hai bên nói với nhau chỉ ngăn ngắn mấy câu, nàng biết ngay đó làngười trước kia đã phụ rẫy chồng mình, người đã lừa gạt chồng mình và cuối cùng dứtbỏ.Quách Đại Lộ lại nhìn Yến Thất và thở ra:- Thật anh không ngờ lại gặp nàng tại nơi đây, mà gặp trong sự thế này…Hắn không đả động đến chuyện ăn xin, chuyện thảm hại của người thiếu phụ,nhưng lời lẽ của hắn chứng tỏ lòng hắn vô cùng bất nhẫn.Yến Thất dịu dàng:- Nàng đã là bạn của anh, anh cần phải hết sức giúp đỡ cho phải lẽ.Người thiếu phụ vùng ngừng khóc, nàng ngẩng mặt lên nhìn Yến Thất và hỏiQuách Đại Lộ:- Người này là ai?Yến Thất dịu dàng rước nói:- Tôi là vợ anh ấy.Người thiếu phụ trừng mắt nhìn Quách Đại Lộ, sắc mặt nàng biến đổi lạ thườngvà nàng vụt rít lên:- Anh đã có vợ rồi?Quách Đại Lộ điềm đạm gật đầu:- Phải, tôi đã thành hôn.Người thiếu phụ nhìn Yến Thất bằng đôi mắt đỏ ngầu, tia mắt tật đố, ganh ghétpha lẫn so bì oán hận và nàng vụt chụp lấy chéo áo của Quách Đại Lộ la lên:- Đáng lý anh phải cưới tôi, tại sao anh lại đi cưới người khác? Tại sao? Hả?Quách Đại Lộ đứng lặng thinh, da mặt hắn trắng nhợt, trong tình trạng này, hắnthật không biết làm sao ứng phó…Yến Thất âm thầm siết tay chồng thật chặt hơn và nàng nói với người thiếu phụ:- Tại vì chị lìa bỏ anh ấy, chứ không phải anh ấy lìa bỏ chị, chuyện ngày xưađáng lý chị phải nhớ rõ hơn.Người thiếu phụ vụt cười ré, giọng cười nghe oán độc dị thường:- Nhưng hắn lừa tôi… lừa con đàn bà khốn khổ này… Cô bác bà con hãy xem,hãy phê phán dùm coi…Những người khách qua đường, những kẻ không biết đầu đuôi, những kẻ nông nổiđều xi xô liền miệng, họ cho rằng Quách Đại Lộ đã phụ rẫy người đàn bà đau khổ ấy.Da mặt trắng nhợt của Quách Đại Lộ vụt đỏ rần, mồ hôi trên trán bắt đầu tươmchảy.Thế nhưng Yến Thất thì vẫn thản nhiên, giọng nàng vẫn êm dịu:- Anh ấy không hề lừa chị, từ trước cũng không hề lừa chị lần nào, chỉ có điềuđáng tiếc là bây giờ chị không phải là người trước kia nữa, chuyện đó tự nhiên chị cũnghiểu rõ hơn ai hết.Người thiếu phụ nhảy dựng lên:- Tôi không hiểu gì hết… không hiểu cái gì hết… tôi không muốn sống… tôichết… nhưng tôi cũng sẽ làm cho tên đàn ông không có lương tâm này cùng chết vớitôi… hu hu…Gặp hạng đàn bà ăn ngang nói ngược này thì bất cứ ai cũng đành phảichịuthua…Họ chỉ ong óng cái miệng của họ để lấp liếm lỗi lầm và lấn lướt người khác, họkhông cần phải quấy, họ lý sự theo cái ngang ngược của họ, họ không thèm nghe lờiphải của bất cứ một ai.Quách Đại Lộ cũng chưa từng đối phó với đàn bà, nhất là hạng đàn bà như thế,hắn đứng chết trân, tức vì đất không nẻ ra để cho hắn “độn thổ” cái cho rồi.Yến Thất trầm ngâm và nàng chợt lấy sợi dây chuyền trên cổ xuống chìa trướcmặt người đàn bà:- Chị có biết vật này chăng?Người thiếu phụ hơi lựng khựng và vụt lớn tiếng:- Sao không biết? Của tôi đó.Yến Thất gật đầu:- Vì thế nên bây giờ tôi trả lại cho chị, nhưng tôi cũng cho chị biết rằng vì để bảovệ sợi dây chuyền này, anh ấy đã chịu đói chịu khát, chịu cho bằng hữu xỉ vả chê cười,chuyện đó, anh ấy vì lẽ gì, chắc chị cũng rõ hơn ai hết.Người thiếu phụ nhìn sợi dây chuyền, tia mắt oán độc lần lần chuyển màu hổthẹn…Yến Thất nói tiếp:- Chị dùng sợi dây chuyền này để làm chút vốn, cố gắng nuôi dưỡng hai đứa bé…sau này chị nhất định sẽ gặp được một người đàn ông tốt, chỉ cần là chị đừng lừa dốibất cứ một ai thì người khác sẽ không bao giờ lừa dối chị.Người thiếu phụ toàn thân run rẩy, nàng quay lại nhìn hai đứa bé…Hai đứa bé sợ xanh mặt từ nãy giờ, chúng há miệng muốn khóc, thế nhưng sợquá khóc cũng không ra tiếng.Yến Thất lại càng dịu giọng hơn nữa:- Chị đừng quên là chị đã là mẹ. Chị cần phải nghĩ đến con của chị. Sau này rồichúng cũng sẽ lớn lên, hãy làm cho chúng có được một niềm hãnh diện bởi người mẹcủa chúng.Người đàn bà lại run lên, nàng phục xuống đất khóc rống:- Trời ơi là trời… tại làm sao ông lại để cho tôi gặp hắn, tại làm sao? Tại làm saotôi lại khổ đến mức này…Cũng không ai trả lời được câu hỏi đó.Gieo thứ gì thì thu hoạch thứ đó, trồng đậu được đậu, trồng hoa được hoa còn…gieo gió tự nhiên là gặt bão!oOoHoàng hôn.Bóng tịch dương từ sáng lạn chuyển sang đạm bạc, u trầm.Quách Đại Lộ chầm chậm bước đi, sắc diện cũng như tâm tình của hắn thật làtrầm trọng.Yến Thất lặng thinh đi bên hắn, nàng không nói gì mà cũng không khuấy động.Nàng biết bất cứ ai, có lúc rất cần yên tịnh.Nhất là đối với chồng, người vợ cần hiểu rõ từng hoàn cảnh, hoặc để trợ giúp, đểan ủi hoặc để … lặng thinh.Lặng thinh là một thái độ, hay đúng hơn là một hành động cần thiết trong mộthoàn cảnh cần thiết.Người đàn bà phải nên biết giá trị của “lặng thinh”.Đối với chồng, nhiều khi lặng thinh còn hơn muôn ngàn lời nói.Qua một lúc thật lâu, Quách Đại Lộ nói bằng một giọng trầm trầm:- Em đã chuộc sợi dây chuyền ra bao giờ thế? Sao em không cho anh biết?Yến Thất cười:- Không cho anh biết là vì em đâu có… chuộc hồi nào?Quách Đại Lộ nhướng mắt:- Không có chuộc?Yến Thất nói:- Sợi dây chuyền em đưa cho chị ấy vừa rồi không phải là sợi dây mà anh đã đưacho em cầm.Quách Đại Lộ càng ngạc nhiên hơn nữa:- Không phải?Yến Thất cười:- Đó là vật mà mấy chị em của chị Mai Lan tặng em trong ngày cưới đó.Quách Đại Lộ hỏi:- Thế sao em lại đưa ra? Tại sao em lại làm thế?Yến Thất nói:- Bởi vì là đàn bà, em hiểu đàn bà hơn anh nhiều!Quách Đại Lộ hỏi:- Có phải em nghĩ rằng khi thấy vật cũ, nàng sẽ nhớ thái độ tốt của anh đối vớinàng trước kia và vì thế nàng mới chịu buông tha anh?Yến Thất cười:- Dây chuyền vàng vốn tương tự như nhau, chính anh cũng không nhận rõ, nànglàm sao nhận được?Nàng ngưng lại mà cười với Quách Đại Lộ thật dịu dàng.Bởi vì nàng biết sợi dây chuyền vàng là vật tượng trưng cho chuyện xưa.Bây giờ, chính “đương sự” đã không nhận ra rõ vật ngày xưa thì chuyện ngày xưahiển nhiên đã phai lạt lắm rồi.Kể ra cũng không thể trách gì Yến Thất, đàn bà ai cũng như nhau, không ai muốnchồng mình nhớ lại… chuyện ngày xưa.Quách Đại Lộ vẫn băn khoăn:- Thế nhưng khi gặp lại anh, đáng lý nàng nhớ lại chuyện ngày xưa…Yến Thất lắc đầu:- Nàng đối đãi với anh như thế cũng không phải vì nhớ hay không nhớ chuyệnngày xưa, mà là nàng tật đố, nàng ganh tỵ.Quách Đại Lộ cau mặt:- Tật đố?Yến Thất gật đầu:- Lòng người lạ lắm, nhất là lòng dạ đàn bà, có khi người ta muốn giành lại mộtcái gì, không chắc người ta vì ưa thích cái đó mà vì ganh: muốn giành lại người yêu cũhay tỏ ra muốn giành lại cũng thế, nhiều khi không phải vì còn yêu thương mà là ganhghét, “không lấy cũng khuấy cho hôi”, chắc anh có nghe câu đó chứ?Nàng thở dài và nói tiếp:- Anh không làm sao tưởng tượng được đâu, đàn bà lạ lắm, có nhiều khi người tahối tiếc một việc đã qua, nhưng hối tiếc mà không hối hận, nếu hối hận thì người ta tựtrách, đàng này thì không thế, người ta chỉ hối tiếc rồi đem tất cả sự đổ vỡ ban đầu đổtrút tội lỗi lên đầu kẻ khác, chứ không chịu thấy lỗi của mình. Nếu có bị vạch ra quá rõ,thì họ lại cũng bảo rằng tại thế này, tại người nọ, họ không khi nào chịu nói tại chínhmình – Chính vì thế, vì cái hối tiếc chứ không tự trách ấy đã làm cho họ từ lỗi lầm nàysang lỗi lầm khác chứ không khi nào tự giải tỏa được nỗi khổ cho mình.Quách Đại Lộ hỏi:- Nghĩa là nàng muốn phá hoại chúng mình?Yến Thất nói:- Nàng hận anh là vì nàng biết sẽ không bao giờ được anh trở lại.Quách Đại Lộ trầm ngâm:- Nhưng sao khi thấy sợi dây chuyền vàng thì nàng lại đổi thái độ ngay?Yến Thất nói:- Bởi vì sợi dây chuyền vàng và anh khác nhau rất xa…Nàng mỉm cười nói tiếp:- Hiện tại, đối với nàng, sợi dây chuyền vàng có giá trị hơn anh vì nó là vật cóthể đem lại cho nàng và nàng nắm được nó trong tay…Câu chuyện nghe đơn giản, nhưng cũng vô cùng phức tạp.Nó chỉ đơn giản khi nào được giải bày.“Khuấy cho hôi” nghĩa là đôi bên đều thiệt hại, hay nói cách khác là “huề”.“Nai vạc móng thì chó cũng le lưỡi”, thiên hạ tơi bời thì mình cũng xác xơ.Kết quả đó làm sao bằng sợi dây chuyền vàng, mà dầu có vận may, đi xin tới bạcđầu, cũng chưa chắc có nổi một sợi dây chuyền vàng bằng ấy.Cái có lợi, cái đã nắm chắc trong tay lại đi từ bỏ để làm một chuyện chỉ mệt xácchứ không lợi lộc, chỉ có kẻ điên mới bắt bóng buông mồi.Ra cái thân đi xin, người thiếu phụ chắc hiểu về giá trị của vàng hơn ai hết.Nhưng cũng không một người đàn bà nào có thể đem dây chuyền vàng của chínhmình trao tặng “người cũ” của chồng, vì ngoài chuyện tiếc của còn thêm lòng tự ái.Có lẽ chỉ có hạng đàn bà sáng suốt, thông minh nhất mới làm như thế.Yến Thất làm như thế.Cứu cánh của nàng là giữ tình yêu hạnh phúc cho mình, là giữ thể diện chochồng, ngoài ra sự mất mát vật chất hay lòng tự ái, nàng chỉ xem là phương tiện.Nắm cho kỳ được cứu cánh mới là then chốt của vấn đề, cần bỏ ra những gì cũngchỉ là phương tiện mà thôi.Tự ái cũng cần phải có, nhưng tự ái cho đúng chỗ, sự tự ái đó mới có giá trị.Bằng không, tự ái chỉ làm hại cho mục đích của mình.Chỉ đúng một sợi dây chuyền vàng, chỉ dẹp bỏ lòng tự ái không cần thiết, để đổilại bằng sự cảm kích của chồng, cũng đổi lại cho mình trọn đời hạnh phúc – có lẽ aicũng nói được như thế và thấy như thế là đúng, nhưng cái khó là làm sao để thực hành?Một trăm người đàn bà, chỉ sợ không được một người nghĩ và hành động đúngnhư thế ấy.Thông thường đụng chuyện rắc rối như thế, họ chỉ làm kẻ “bàng quan” và để rồisau đó hằn hộc ray rứt với chồng.Tự nhiên đó là chuyện bất lợi về sau cho họ, nhưng họ vẫn không hay.Yến Thất quả là một cô gái khôn ngoan và sáng suốt.